Poesia neogreca. Elitis, lo strepitoso ‘Monogramma’
VEDI IL VIDEO Da "Monogramma" in lingua originale (voci di Iulita Iliopulu e Mikis Theodorakis)
Firenze, 24 novembre 2012
Da «Monogramma»
Tanto la notte, tanto l’urlo nel vento
Tanto la goccia nel cielo, tanto il silenzio
Tutt’intorno il mare despota
L’arcata del cielo con le stelle
Tanto il tuo più piccolo respiro
Tra le quattro pareti, il soffitto, il pavimento
Io non ho altro se non
L’urlo che è tuo e mi colpisce la mia voce
L’odore che è il tuo e s’infuriano gli uomini
Perché non sopportano quel che non hanno
Provato ed è loro straniero, è presto, mi senti
È presto ancora in questo mondo amore mio
Per parlare di te e di me.
IV
È presto ancora in questo mondo, mi senti
I mostri non sono stati domati, mi senti
Il mio sangue perduto e l’affilato, mi senti
Coltello
Come ariete corre nei cieli
E delle stelle spezza i rami, mi senti
Sono io, mi senti
Ti amo, mi senti
Ti prendo per mano, ti conduco, ti metto
La bianca veste nuziale di Ofelia, mi senti
Dove mi lasci, dove vai e chi, mi senti
Ti tiene per mano lassù tra i diluvi
Le gigantesche liane e la lava dei vulcani
Verrà giorno, mi senti
Che ci seppelliranno e poi, dopo migliaia di anni, mi senti
Non saremo che pietre lucenti, mi senti
Dove si rifrangerà l’indifferenza, mi senti
Degli uomini
E migliaia di pezzi da buttare, mi senti
Nell’acqua ad uno ad uno, mi senti
Conto i miei amari ciottoli, mi senti
E il tempo è una grande chiesa, mi senti
Dove le icone a volte, mi senti
Dei Santi
Piangono lacrime vere, mi senti
Le campane aprono in alto, mi senti
Un profondo valico per lasciarmi passare
Gli angeli aspettano con ceri e salmi funebri
Non me ne andrò via di qui, mi senti
O insieme tutti e due o nessuno, mi senti
Questo fiore della tempesta e, mi senti
Dell’amore
Una volta per sempre lo cogliemmo, mi senti
E non potrà più fiorire, mi senti
Su altri pianeti o stelle, mi senti
Non c’è la terra e neppure il vento
Lo stesso vento che toccammo, mi senti
E non un giardiniere che ci sia riuscito, mi senti
Da inverni e bore simili, mi senti
Spuntare un fiore, solo noi, mi senti
In mezzo al mare
Con la sola volontà dell’amore, mi senti
Alzammo intera tutta un’isola, mi senti
Con grotte, promontori e rupi in fiore
Senti, senti
Chi parla nelle acque e chi piange – senti?
Chi cerca l’altro, chi grida – senti?
Sono io che grido ed io che piango, mi senti
Ti amo, ti amo, mi senti.
(traduzione di Paola Maria Minucci)
Da «Το Μονόγραμμα»
Τόσο η νύχτα, τόσο η βοή στον άνεμο
Τόσο η στάλα στον αέρα, τόσο η σιγαλιά
Τριγύρω η θάλασσα η δεσποτική
Καμάρα τ' ουρανού με τ' άστρα
Τόσο η ελάχιστη σου αναπνοή
Πού πια δεν έχω τίποτε άλλο
Μες στους τέσσερις τοίχους, το ταβάνι, το πάτωμα
Να φωνάζω από σένα και να με χτυπά η φωνή μου
Να μυρίζω από σένα και ν' αγριεύουν οι άνθρωποι
Επειδή το αδοκίμαστο και το απ' αλλού φερμένο
Δεν τ' αντέχουν οι άνθρωποι κι είναι νωρίς, μ' ακούς;
Είναι νωρίς ακόμη μες στον κόσμο αυτόν αγάπη μου
Να μιλώ για σένα και για μένα.
ΙV
Είναι νωρίς ακόμη μες στον κόσμο αυτόν, μ' ακούς;
Δεν έχουν εξημερωθεί τα τέρατα, μ' ακούς;
Το χαμένο μου το αίμα και το μυτερό, μ' ακούς;
Μαχαίρι
Σαν κριάρι πού τρέχει μες στους ουρανούς
Και των άστρων τούς κλώνους τσακίζει, μ' ακούς
Είμ' εγώ, μ' ακούς
Σ' αγαπώ, μ' ακούς
Σε κρατώ και σε πάω και σού φορώ
Το λευκό νυφικό της Οφηλίας, μ' ακούς
Πού μ' αφήνεις, πού πάς και ποιος, μ' ακούς
Σού κρατεί το χέρι πάνω απ' τούς κατακλυσμούς
Οι πελώριες λιάνες και των ηφαιστείων οι λάβες
Θα 'ρθει μέρα, μ' ακούς
Να μάς θάψουν, κι οι χιλιάδες ύστερα χρόνοι, μ' ακούς
Λαμπερά θα μάς κάνουν πετρώματα, μ' ακούς
Να γυαλίσει επάνω τούς η απονιά, μ' ακούς
Των ανθρώπων
Και χιλιάδες κομμάτια να μάς ρίξει, μ' ακούς
Στα νερά ένα ένα, μ' ακούς
Τα πικρά μου βότσαλα μετρώ, μ' ακούς
Κι είναι ο χρόνος μια μεγάλη εκκλησία, μ' ακούς
Όπου κάποτε οι φιγούρες, μ' ακούς
Των Αγίων
Βγάζουν δάκρυ αληθινό, μ' ακούς
Οι καμπάνες ανοίγουν αψηλά, μ' ακούς
Ένα πέρασμα βαθύ να περάσω
Περιμένουν οι άγγελοι με κεριά και νεκρώσιμους ψαλμούς
Πουθενά δεν πάω, μ' ακούς
Ή κανείς ή κι οι δύο μαζί, μ' ακούς
Το λουλούδι αυτό της καταιγίδας και μ' ακούς
Της αγάπης
Μια για πάντα το κόψαμε, μ' ακούς
Και δεν γίνεται ν' ανθίσει αλλιώς, μ' ακούς
Σ' άλλη γη, σ' άλλο αστέρι, μ' ακούς
Δεν υπάρχει το χώμα, δεν υπάρχει ο αέρας
Πού αγγίξαμε, ο ίδιος, μ' ακούς
Και κανείς κηπουρός δεν ευτύχησε σ' άλλους καιρούς
Από τόσον χειμώνα κι από τόσους βοριάδες, μ' ακούς
Να τινάξει λουλούδι, μόνο εμείς, μ' ακούς
Μες στη μέση της θάλασσας
Από μόνο το θέλημα της αγάπης, μ' ακούς
Ανεβάσαμε ολόκληρο νησί, μ' ακούς
Με σπηλιές και με κάβους κι ανθισμένους γκρεμούς
Άκου, άκου
Ποιός μιλεί στα νερά και ποιός κλαίει -- ακούς;
Ποιος γυρεύει τον άλλον, ποιος φωνάζει -- ακούς;
Είμ' εγώ πού φωνάζω κι είμ' εγώ πού κλαίω, μ' ακούς
Σ' αγαπώ, σ' αγαπώ, μ' ακούς.
Odisseas Elitis
(1972)
ARCHIVIO POST PRECEDENTI
Cronache fiorentine. Betocchi, un premio e l'onore ritrovato I mille baci di Lesbia. Il carme V di Catullo L'intervista. Alessandro Baricco incontra Attilio Bertolucci Il compasso e la penna. 'Disegni indocili ' di Francesco Gurrieri Ma la Bellezza è Bellezza. 'La Guinea' di Pier Paolo Pasolini Compleanno Bertolucci (San Prospero, Parma, 18 novembre 1911). 'Ringraziamento per un quadro' Compleanno Loria (Carpi, Modena, 17 novembre 1902). Tre poesie dal 'Bestiario' 'Dolore'. Omaggio a Giovanni Raboni/2 'Ombra ferita, anima che vieni'. Omaggio a Giovanni Raboni/1 Bis! 'Le bateau ivre' di Rimbaud (con la partecipazione straordinaria di Patti Smith) Dintorni della poesia. Tozzi e 'la Nèmora': identificazione di una donna Capolavori senza tempo. 'Metà della vita' di Friedrich Hölderlin L'aspro odore dei vini. 'San Martino' di Carducci Ungaretti legge Ungaretti. 'Fratelli' Testi a fronte. D'Annunzio e Montale, 'Meriggio' e 'Meriggiare' Petrarchismo lusitano. 'Con che voce piangerò il mio triste fato' di Camões Qui regna Amore. 'Chiare, fresche et dolci acque' di Petrarca Romantico Keats. 'Fulgida stella' La tomba ignuda. 'A Silvia' di Leopardi L'estate fredda dei morti. 'Novembre' di Pascoli Non solo pittore, non solo scrittore. Lorenzo Viani poeta Anniversario Pasolini (Ostia, Roma, 2 novembre 1975). Il poeta e la Storia